Bireyin yaşadığı sürece yaş, cins, sosyal ve kültürel faktörlere bağlı olarak oynaması gereken roller vardır. Birey yetersizlik yüzünden bu rolleri oynayamaz durumda kalırsa buna özür-engel denir.
Özürlü/engelli kimdir?
24.05.1983 Tarih ve 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu 3. madde, C bendine göre “özürlü” doğuştan veya sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle normal yaşamın gereklerine uyamama durumunda olup; koruma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyacı olan kişiyi ifade eder.
Ülkemizdeki engelli nüfusu ne kadar?
2002 yılında Başbakanlık Özürlüler Daire Başkanlığı tarafından yapılan araştırmalara göre özürlü olan nüfusun toplam nüfus içindeki oranı %12.29’dur. Ortopedik, görme, işitme, dil ve konuşma ile zihinsel özürlülerin oranı %2.58 iken (yaklaşık 1.8 milyon) süreğen hastalığı olanların oranı ise % 9.70’dir (yaklaşık 6.6 milyon).
Engellilere yönelik hizmetler nelerdir?
a )Bilgilendirme ve Bilinçlendirme
b) Tıbbi bakım
c) Rehabilitasyon
d) Sosyal güvenlik ve gelirin korunması
e) Ulaşılabilirlik
f) Eğitim
g) İstihdam
Tıbbi Sosyal Hizmet kapsamında özürlü ve ailelerine yönelik çalışmalar
Sosyal Hizmet Mesleği: Bireyin karar verme özgürlüğünü, kendi yararına kullanması açısından bilinçlenmesinde ve yaşadığı çevrenin değişen sosyo-ekonomik koşullarına ve normatik (kuralları olan) sisteme uyum sağlamada, toplumda verimli bir unsur olması yönünden gerekli olan değişimin yaratılmasında müdahale edebilecek bilgi, yöntem ve becerilere bilgi yöntem ve becerilere sahip hatta bu tür bir müdahale yetkisi olan bir meslektir.
Sosyal hizmet mesleğinin uygulama yaptığı alanlardan biri de “özürlülük” alanıdır. Engellilerle çalışan sosyal çalışmacının koruyucu-önleyici, iyileştirici-geliştirici ve rehabilite edici fonksiyonları bulunmaktadır. Sosyal çalışmacılar engellilerle, hastanelerde, rehabilitasyon merkezlerinde, ana-çocuk sağlığı merkezlerinde, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde, mesleki rehabilitasyon merkezlerinde, özürlü danışma merkezlerinde, özel eğitim okullarında vb. çalışır.
Tıbbi rehabilitasyonda; kişinin fonksiyonel yeterliliğini mümkün olan en yüksek düzeye çıkarmak için klinik tedavi, tıbbi egzersizler, uğraşı tedavisi, konuşma tedavisi uygulanır. Ortopedik cihaz ve protez uygulaması ile de kişinin rehabilitasyon sürecine engel olacak fizyolojik engellerinin aşılması amaçlanır, buna ilave olarak psikolojik, sosyal ve ekonomik güçlüklerin azaltılması ya da ortadan kaldırılması hedeflenir. Böylece özürlü kişinin; aile, toplum ve iş ile ilgili intibakını sağlamak sureti ile onun topluma bütünleşmesini sağlamaya yönelik uygulama yapılır.
Özür ve özürlülük konusunda ailenin ve yakın çevrenin bilgilendirilmesi, ailenin çocuğun özür durumu olduğu gibi görmesini ve gerçekleri kabul etmesini sağlamak, ailenin çocuğun durumundan dolayı kendini sorumlu hissetmesi ve suçluluk duygusuna kapılmasını önlemek amacıyla aileye yönelik destekleyici mesleki yaklaşımlarda bulunması, aile üyelerinin ilişkilerini geliştirmek Sosyal Çalışmacının görevidir.
Özürlüler için neler yapabiliriz?
1. Özürlülüğe sebep olan nedenler analiz edilmeli, bunlardan özürlülüğü önlemede en etkili olanlar özürlülüğü önleme programında en başa alınmalıdır.
2. Anne adaylarının temel sağlık hizmetlerinden çok iyi bir biçimde ve çok erken dönemde yararlanması sağlanmalı
3. Anne adaylarının özürlülük nedeniyle özürlü çocuğa neden olabilecek çevre faktörleri konularında eğitilmesi sağlanmalı.
4. Özürlülüğün erken tanınması için tarama programları geliştirilmeli, üniversiteler yeni doğan ünitelerinde özrün doğru değerlendirilmesi için disiplinler arası bir ekip kurmalı, tanı ve yönlendirilme birimleri açılmalı,
5. Bu birimlerde tanılanan özürlülerin kaydının tutularak gerçek rakamların ve hizmet götürülecek grubun saptanması.
6. Özürlülük konusunda ihtiyaç duyulan mesleki insan gücünün nitelik ve nicelik yönünden yeterli düzeyde yetiştirilmesi için gerekli düzenlemeler yapılmalı
7. Özre özgü eğitim ortamının fiziki yönden, araç – gereç ve donanım açısından düzenlenmeli
8. Mesleki eğitim modelleri oluşturularak özürlülerin üretme, aktif katılımları sağlanmalı.
9. Özürlü çocuklara verilecek eğitim hizmetlerinin de tanılamadan hemen sonra başlayıp iş eğitimine kadar sistemli, sürekli bir şekilde ele alınıp programlanması, yaygınlaştırılması ve hizmetin iyileştirilmesi gerekmektedir. Bu aynı zamanda her özürlü çocuğa en az sınırlayıcı ortamda eğitim olanakları verilmesini de gerekli kılmaktadır.
10. Özürlü çocukların diğer çocuklar kadar gözetilmesi ve hizmet sınırlılıklarının aşılmasında önemle vurgulanan gönüllü kuruluşlarla ilgili öneriler;
11. Kurulan gönüllü kuruluşların özürlü çocuk ya da özürlüler ve ailelerine hizmet vermeleri yönünde yönlendirilmeleri yapılmalıdır.
12. Devlet gözetiminde özürlü çocuğa doğrudan eğitim, sağlık ve mesleki eğitim sağlayan gönüllü kuruluşların çabaları desteklenmelidir.
13. Boş zaman değerlendirme ve spor tesislerinde düzenleme ve değişikliklere gidilmelidir.
14. Özürlü çocukların yaşam ve eğitimini sürdürmeleri için gerekli olan araçların temininde kolaylıklar sağlanmalıdır.
15. Özürlülere karşı toplumun duyarlılığının artırılması yönünde çalışmalar hızla sürdürülmelidir.
Özürlü/engelli kimdir?
24.05.1983 Tarih ve 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu 3. madde, C bendine göre “özürlü” doğuştan veya sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle normal yaşamın gereklerine uyamama durumunda olup; koruma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyacı olan kişiyi ifade eder.
Ülkemizdeki engelli nüfusu ne kadar?
2002 yılında Başbakanlık Özürlüler Daire Başkanlığı tarafından yapılan araştırmalara göre özürlü olan nüfusun toplam nüfus içindeki oranı %12.29’dur. Ortopedik, görme, işitme, dil ve konuşma ile zihinsel özürlülerin oranı %2.58 iken (yaklaşık 1.8 milyon) süreğen hastalığı olanların oranı ise % 9.70’dir (yaklaşık 6.6 milyon).
Engellilere yönelik hizmetler nelerdir?
a )Bilgilendirme ve Bilinçlendirme
b) Tıbbi bakım
c) Rehabilitasyon
d) Sosyal güvenlik ve gelirin korunması
e) Ulaşılabilirlik
f) Eğitim
g) İstihdam
Tıbbi Sosyal Hizmet kapsamında özürlü ve ailelerine yönelik çalışmalar
Sosyal Hizmet Mesleği: Bireyin karar verme özgürlüğünü, kendi yararına kullanması açısından bilinçlenmesinde ve yaşadığı çevrenin değişen sosyo-ekonomik koşullarına ve normatik (kuralları olan) sisteme uyum sağlamada, toplumda verimli bir unsur olması yönünden gerekli olan değişimin yaratılmasında müdahale edebilecek bilgi, yöntem ve becerilere bilgi yöntem ve becerilere sahip hatta bu tür bir müdahale yetkisi olan bir meslektir.
Sosyal hizmet mesleğinin uygulama yaptığı alanlardan biri de “özürlülük” alanıdır. Engellilerle çalışan sosyal çalışmacının koruyucu-önleyici, iyileştirici-geliştirici ve rehabilite edici fonksiyonları bulunmaktadır. Sosyal çalışmacılar engellilerle, hastanelerde, rehabilitasyon merkezlerinde, ana-çocuk sağlığı merkezlerinde, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde, mesleki rehabilitasyon merkezlerinde, özürlü danışma merkezlerinde, özel eğitim okullarında vb. çalışır.
Tıbbi rehabilitasyonda; kişinin fonksiyonel yeterliliğini mümkün olan en yüksek düzeye çıkarmak için klinik tedavi, tıbbi egzersizler, uğraşı tedavisi, konuşma tedavisi uygulanır. Ortopedik cihaz ve protez uygulaması ile de kişinin rehabilitasyon sürecine engel olacak fizyolojik engellerinin aşılması amaçlanır, buna ilave olarak psikolojik, sosyal ve ekonomik güçlüklerin azaltılması ya da ortadan kaldırılması hedeflenir. Böylece özürlü kişinin; aile, toplum ve iş ile ilgili intibakını sağlamak sureti ile onun topluma bütünleşmesini sağlamaya yönelik uygulama yapılır.
Özür ve özürlülük konusunda ailenin ve yakın çevrenin bilgilendirilmesi, ailenin çocuğun özür durumu olduğu gibi görmesini ve gerçekleri kabul etmesini sağlamak, ailenin çocuğun durumundan dolayı kendini sorumlu hissetmesi ve suçluluk duygusuna kapılmasını önlemek amacıyla aileye yönelik destekleyici mesleki yaklaşımlarda bulunması, aile üyelerinin ilişkilerini geliştirmek Sosyal Çalışmacının görevidir.
Özürlüler için neler yapabiliriz?
1. Özürlülüğe sebep olan nedenler analiz edilmeli, bunlardan özürlülüğü önlemede en etkili olanlar özürlülüğü önleme programında en başa alınmalıdır.
2. Anne adaylarının temel sağlık hizmetlerinden çok iyi bir biçimde ve çok erken dönemde yararlanması sağlanmalı
3. Anne adaylarının özürlülük nedeniyle özürlü çocuğa neden olabilecek çevre faktörleri konularında eğitilmesi sağlanmalı.
4. Özürlülüğün erken tanınması için tarama programları geliştirilmeli, üniversiteler yeni doğan ünitelerinde özrün doğru değerlendirilmesi için disiplinler arası bir ekip kurmalı, tanı ve yönlendirilme birimleri açılmalı,
5. Bu birimlerde tanılanan özürlülerin kaydının tutularak gerçek rakamların ve hizmet götürülecek grubun saptanması.
6. Özürlülük konusunda ihtiyaç duyulan mesleki insan gücünün nitelik ve nicelik yönünden yeterli düzeyde yetiştirilmesi için gerekli düzenlemeler yapılmalı
7. Özre özgü eğitim ortamının fiziki yönden, araç – gereç ve donanım açısından düzenlenmeli
8. Mesleki eğitim modelleri oluşturularak özürlülerin üretme, aktif katılımları sağlanmalı.
9. Özürlü çocuklara verilecek eğitim hizmetlerinin de tanılamadan hemen sonra başlayıp iş eğitimine kadar sistemli, sürekli bir şekilde ele alınıp programlanması, yaygınlaştırılması ve hizmetin iyileştirilmesi gerekmektedir. Bu aynı zamanda her özürlü çocuğa en az sınırlayıcı ortamda eğitim olanakları verilmesini de gerekli kılmaktadır.
10. Özürlü çocukların diğer çocuklar kadar gözetilmesi ve hizmet sınırlılıklarının aşılmasında önemle vurgulanan gönüllü kuruluşlarla ilgili öneriler;
11. Kurulan gönüllü kuruluşların özürlü çocuk ya da özürlüler ve ailelerine hizmet vermeleri yönünde yönlendirilmeleri yapılmalıdır.
12. Devlet gözetiminde özürlü çocuğa doğrudan eğitim, sağlık ve mesleki eğitim sağlayan gönüllü kuruluşların çabaları desteklenmelidir.
13. Boş zaman değerlendirme ve spor tesislerinde düzenleme ve değişikliklere gidilmelidir.
14. Özürlü çocukların yaşam ve eğitimini sürdürmeleri için gerekli olan araçların temininde kolaylıklar sağlanmalıdır.
15. Özürlülere karşı toplumun duyarlılığının artırılması yönünde çalışmalar hızla sürdürülmelidir.
