KİTABIN ADI : Fethi OKYAR’ın Anıları
KİTABIN YAZARI : Osman OKYAR / Mehmet SEYİTDANOĞLU
YAYINEVİ VE ADRESİ : Türkiye İş Bankası Yayınları
BASIM TARİHİ : Şubat 1999
KİTABIN YAYIM MAKSADI
Fethi OKYAR’ın, anılarını kaleme aldıktan 50 yıl sonra yayımlanmasını vasiyet etmesi,
KİTABIN ÖZETİ
1. Ali Fethi Bey’in anılarının 1 nci bölümünde Gazi Mustafa Kemal, İsmet İnönü, Rauf Bey ve Kazım Karabekir ile Ali Fethi Bey arasındaki ilişkiler işlenmiştir. Özellikle Mustafa Kemal ve Ali Fethi Bey arasındaki maziye dayanan köklü dostluğun temelleri üzerinde durulmuştur.
Diğer yandan çok partili hayata geçiş çalışmalarında ve Serbest Fırkanın kurulmasında Mustafa Kemal’in Ali Fethi Bey’e ne kadar güvendiği belirtilmiştir. Fethi Bey’in de bu güvene layık olabilmek için Mustafa Kemal’e itaatkar davrandığı, aralarında çıkan küçük fikir ayrılıklarında bile Mustafa Kemal’i kırmamak için görevinden istifayı bile göze aldığı anlatılmıştır.
Ayrıca soyadı kanunu çıkarıldığı sırada Okyar soyismi bizzat Mustafa Kemal tarafından, Fethi Bey’e güveninin bir işareti olarak verilmiştir.
2. Bu bölümde daha çok Serbest Fırka dönemi anlatılmaktadır. Özellikle Serbest Cumhuriyet Fırkasının halk tarafından nasıl benimsendiği üzerinde durulmuştur. Atatürk’ün desteği ile kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası, kısa sürede İzmir ve Ege bölgesinde büyük kitlelere ulaşmış ve halkın demokrasiye inancının ilk sinyallerini vermiştir.
Cumhuriyet Halk Fırkasında ise cephe, fikren başlangıçta destekler yönde olmasına rağmen, zamanla iktidar hırsının vermiş olduğu panik ve duygusallıkla halka baskı başlamıştır.
15 Kasım 1930 tarihindeki Meclis toplantısında Fethi Bey ve partisi ağır eleştirilere maruz kalmıştır. Bu Meclis görüşmesi sonucunda, Fethi Bey, partiyi fesih kararı almıştır. Mustafa Kemal, Cumhuriyet Halk Fırkası mebuslarının ve İsmet Paşa’nın çok partili bir mecliste faaliyete hazır olmadıklarını değerlendirdiği için Serbest Cumhuriyet Fırkasının feshini kabul etmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün ileri görüşlülüğü ve üstün siyaset anlayışı sayesinde ülke çok partili hayata geçiş denemesini yumuşak bir şekilde atlatmıştır.
3. Bu bölümde, Fethi Okyar’ ın Gazi, İsmet Paşa ve Serbest Fırka ile ilgili anıları anlatılmaktadır.
Mustafa Kemal, her ne kadar Serbest Fırkayı desteklese de Meclisteki halk fırkası eleştirileri, İzmir’deki halk hareketleri ve İsmet Paşa’nın telkinleri ile Cumhuriyet Halk Fırkasını tercih etmiştir. Fethi Bey de Gazi ile karşı karşıya gelmemek için kendisinin de onayını alarak çok partili hayata son vermiştir.
4. Bu bölümde genel bir değerlendirme yapılmıştır. Ön planda tutulan konu, “Atatürk’ün siyasi inançları nelerdir? Cumhuriyet döneminde Serbest Fırka olayının yeri nedir? Serbest Fırkanın üç ay gibi kısa bir zamanda kapatılmasının sebepleri nelerdir?” sorularına cevap aramaktır.
KİTABIN YAZARI : Osman OKYAR / Mehmet SEYİTDANOĞLU
YAYINEVİ VE ADRESİ : Türkiye İş Bankası Yayınları
BASIM TARİHİ : Şubat 1999
KİTABIN YAYIM MAKSADI
Fethi OKYAR’ın, anılarını kaleme aldıktan 50 yıl sonra yayımlanmasını vasiyet etmesi,
KİTABIN ÖZETİ
1. Ali Fethi Bey’in anılarının 1 nci bölümünde Gazi Mustafa Kemal, İsmet İnönü, Rauf Bey ve Kazım Karabekir ile Ali Fethi Bey arasındaki ilişkiler işlenmiştir. Özellikle Mustafa Kemal ve Ali Fethi Bey arasındaki maziye dayanan köklü dostluğun temelleri üzerinde durulmuştur.
Diğer yandan çok partili hayata geçiş çalışmalarında ve Serbest Fırkanın kurulmasında Mustafa Kemal’in Ali Fethi Bey’e ne kadar güvendiği belirtilmiştir. Fethi Bey’in de bu güvene layık olabilmek için Mustafa Kemal’e itaatkar davrandığı, aralarında çıkan küçük fikir ayrılıklarında bile Mustafa Kemal’i kırmamak için görevinden istifayı bile göze aldığı anlatılmıştır.
Ayrıca soyadı kanunu çıkarıldığı sırada Okyar soyismi bizzat Mustafa Kemal tarafından, Fethi Bey’e güveninin bir işareti olarak verilmiştir.
2. Bu bölümde daha çok Serbest Fırka dönemi anlatılmaktadır. Özellikle Serbest Cumhuriyet Fırkasının halk tarafından nasıl benimsendiği üzerinde durulmuştur. Atatürk’ün desteği ile kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası, kısa sürede İzmir ve Ege bölgesinde büyük kitlelere ulaşmış ve halkın demokrasiye inancının ilk sinyallerini vermiştir.
Cumhuriyet Halk Fırkasında ise cephe, fikren başlangıçta destekler yönde olmasına rağmen, zamanla iktidar hırsının vermiş olduğu panik ve duygusallıkla halka baskı başlamıştır.
15 Kasım 1930 tarihindeki Meclis toplantısında Fethi Bey ve partisi ağır eleştirilere maruz kalmıştır. Bu Meclis görüşmesi sonucunda, Fethi Bey, partiyi fesih kararı almıştır. Mustafa Kemal, Cumhuriyet Halk Fırkası mebuslarının ve İsmet Paşa’nın çok partili bir mecliste faaliyete hazır olmadıklarını değerlendirdiği için Serbest Cumhuriyet Fırkasının feshini kabul etmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün ileri görüşlülüğü ve üstün siyaset anlayışı sayesinde ülke çok partili hayata geçiş denemesini yumuşak bir şekilde atlatmıştır.
3. Bu bölümde, Fethi Okyar’ ın Gazi, İsmet Paşa ve Serbest Fırka ile ilgili anıları anlatılmaktadır.
Mustafa Kemal, her ne kadar Serbest Fırkayı desteklese de Meclisteki halk fırkası eleştirileri, İzmir’deki halk hareketleri ve İsmet Paşa’nın telkinleri ile Cumhuriyet Halk Fırkasını tercih etmiştir. Fethi Bey de Gazi ile karşı karşıya gelmemek için kendisinin de onayını alarak çok partili hayata son vermiştir.
4. Bu bölümde genel bir değerlendirme yapılmıştır. Ön planda tutulan konu, “Atatürk’ün siyasi inançları nelerdir? Cumhuriyet döneminde Serbest Fırka olayının yeri nedir? Serbest Fırkanın üç ay gibi kısa bir zamanda kapatılmasının sebepleri nelerdir?” sorularına cevap aramaktır.
